Merhabalar, tasarımda taklit ve tekrar kullanım teknik ve etik bakımdan doğru mudur? Hangi düzeyde ve şartlarda bu yöntemlerden yararlanabiliriz? Kısa bir rehber oluşturmak ve fikirlerimizi aktarmak istedik.
Tüm tasarım yan dallarında olduğu gibi aslında işimiz doğrudan yaratıcılıkla ve hayal gücü ile ilgilidir. Ancak yıllar geçtikçe ve ihtiyaçlar karşısında tasarımsal çözümler üretildikçe sınırlarımız daralıyor. Yani sizin düşündüğünüz bir tasarım projesi muhtemelen başka bir tasarımcı tarafından hazırlanmış olabilir. Bu durumlarda iki projenin de yayınlandığını düşünürsek bir tanesine taklit ya da kopya demek ne kadar doğru olur?
Özgün Fikirler
Tasarım bir iletişim aracıdır. Diğer makalelerimizde de sürekli tekrarladığımız gibi bu güçlü iletişim aracını iyi kullananlar genelde hedefine daha kolay ulaşıyor. Tasarım aracını güçlü kullanmak için ilk aşama çok önemlidir. İlk aşama fikirdir. Buna Kavramsal Tasarım diyebiliriz. İyi bir tasarım fikri nasıl bulunur makalesinde üzerinde durmuştuk. İşte özgünlük burada başlıyor. Geriye kalan süreçte de diğer projelerden sizin projenizi ayıracak farklılıklar yaratmak mümkün. Ancak tamamen özgün bir tasarım için fikir aşaması kritik düzeyde önem taşır.
Peki her şey daha önce başkaları tarafından düşünüldüyse ne yapacağız? O zaman da uygulama da farklı olmak gerekir. Yani bir tasarımı tüm hatları ile birebir kopyalamak ya da birebir kopyalayarak başka bir tasarımın içerisine yerleştirmek taklit sayılır.
İlham almak ile birebir tasarımı kopyalamak arasında fark vardır. İlham almak yalnızca görsel açıdan değil içerisinde barındırdığı fikirlerden de beslenmektir. Yani başarılı bir projenin neden başarılı olduğunu düşünürseniz ve onun izlediği çözüm yollarını izleyerek yeni bir tasarım üretirseniz bu taklit ya da kopya içerik sayılmaz.
Hazır Tasarımlar ve Uygulamalar
Evet bir tasarım yaparken başka tasarımcıların daha önceden ürettiği içerikleri hepimiz kullanıyoruz. Bunun en yaygın kullanım biçimi de PNG dosyalarını indirip tasarımlarımıza dahil etmek. Bu dosyaların bir dağıtım lisansına sahip olması önemli. Çünkü bazı tasarımcılar bu içerikleri kullanılsın diye üretiyor. Bu durumda ortada bir etik kusur aramak mantıklı değildir. Ancak bu amaçla yaratılmamış tasarımların içerisinden bazı bölümleri çıkartıp kopyalamak pek etik bir davranış sayılmaz.
Hazır Bir Tasarım Öğesini Özelleştirme
Evet bu yöntemde çok sık kullanılır. Bir çizim üzerine kendi fikirlerinizi ve özelleştirmenizi uygularsanız ve büyük oranda ilk halinden farklılık gösterirse aktarmak istediği mesaj da değişir. Bu işinizi biraz kolaylaştırır. Ancak unutmayın en etkili sonuç tamamen kendinizin planladığı içeriklerden elde edilir. Bazı düzenlemeler sonrasında ilk kaynak dosya ile son dosyanın arasında büyük farklar vardır. Bu dosyalar yine de bir taklit ve kopya sayılırlar.
Bu tarz çalışmalar yerine kaynak dosyadan bazı önemli referansları alarak kendiniz bir içerik üretebilirsiniz.
Sonuç
Özetlemek gerekirse, fikir ve mental olarak esinlenmek etik dışı değildir. Tasarımlarınızda başka tasarımcıların bulduğu çözüm yollarını kullanabilirsiniz. Ancak başka bir tasarımcının ortaya çıkardığı bir ürünü kopyalamak hem yasal olarak hem de etik olarak yanlış bir davranıştır. Tasarımda Taklit ve Tekrar Kullanım tasarım sanatının ilerlemesi için dikkat edilmesi gereken olgulardır.
